Sa sonraíocht churaclaim nua don sraith sóisearach san eolaíocht luaitear:
“Ní pacáiste slachtmhar eolais amháin í an eolaíocht – ná ní cur chuige céim ar chéim í maidir le fionnachtain.”
Léimeann an ráiteas seo amach chugam. . .
.
Mar Eolaí tá mé níos compordaí ag foghlaim faoi phróisis agus faoi loighic a chur i bhfeidhm, mar mhúinteoir tá mé tar éis stíl a fhorbairt chomh maith áit gur maith liom múineadh faoi phróisis agus faoi loighic a chur i bhfeidhm. Is é an stíl foghlama seo a mheall mé chuig na heolaíochtaí ar dtús agus is é an rud a chinntíonn go bhfuil dúil agam san ábhar ant-am ar fad. Ar ndóigh, tá ról ag an gcruthaitheacht i dteagasc aon ábhair, ach ní hé an chruthaitheacht an chéad tréith den Eolaíocht a smaoiníonn mórchuid na ndaoine air.
Mar sin, cá bhfágann sé sinn agus muid ag pleanáil na scileanna a theastaíonn do na measúnuithe rangbhunaithe a mhúineadh – gníomhaíocht ina n-iarrtar ar dhaltaí smaoineamh go cruthaitheach ar chur i bhfeidhm próiseas loighciúil a thástáil?
Is léir go gcaithfidh daltaí an modh eolaíoch a chur i bhfeidhm ar a gcuid smaointe chun hipitéis intástáilte a dhéanamh. Táthar ag súil go ndéanfaidh daltaí taighde, ceistiú agus breathnú ar phatrúin ina gcuid sonraí, iad a thabhairt i gcrích agus a mheas. Tá siad seo ríthábhachtach chun caighdeán eisceachtúil a bhaint amach i ngnéithe ordlathacha na cáilíochta. Is féidir le líon mór na gcéimeanna a bhaineann leis an modh eolaíochta a bheith iomarcach do mhic léinn.
I mo thaithí féin cailltear daltaí níos laige i bhfairsinge an taisc agus bíonn deacracht ag daltaí ardchumais a gcuid smaointe a choinneáil laistigh de theorainn an taisc, ag iarraidh ina ionad sin oscailteacht na dteidil a úsáid chun cíoradh ceart a dhéanamh ar an ábhar.
Is minic nach fiú dtugtar aitheantas ar bith do thadhlaithe agus cé go mbraitheann daltaí go ndearnadar sár-iarracht, faigheann siad amach go tapa nach n-oireann a gcuid oibre d’idéal na ngnéithe cáilíochta agus gnóthaíonn siad torthaí nach bhfuil comhionann le torthaí.
Agus mé ag obair agus ag difreáil le haghaidh cumais éagsúla, bhí a fhios agam i gcónaí conas trí phríomh-athróg a aithint, neamhspleách, spleách agus rialaithe. Agus am á chaitheamh acu air seo (i dtéarma 1 de bhliain 1 de ghnáth) bíonn mic léinn ‘oilte’ agus iad ag lorg patrúin a thaispeánann éifeacht ag an athróg neamhspleách ar an athróg spleách.
Mar shampla, nuair a bhíonn osmóis á theagasc beidh a fhios ag gach duine go bhféachann a gcuid gníomhaíochtaí fiosrúcháin ar éifeacht na maise (gluaiseacht uisce) mar gheall ar thiúchan athraitheach tuaslagtha. Tógann sé seo thart ar 2-3 cheacht sa bhreis ar na ceachtanna atá beartaithe ach bíonn sé níos luachmhara i dtaobh na foghlama ná ceachtanna gan modheolaíocht fiosrúcháín i bhfeidhm.
Ceadaíonn an tuiscint bhunúsach seo ar athróga agus a dtábhacht do dhaltaí a dtáblaí agus a ngraif sonraí a thógáil go muiníneach, rud a bhaineann ceistíocht leanúnach ó dhaltaí faoi cá dtéann na lipéid agus conas an tábla a leagan amach. Maidir le hanailís a dhéanamh ar na sonraí a bhailítear is féidir le daltaí ar gach cumas patrún bunúsach a fheiceáil ar an méid a tharla don athróg spleách a lorg mar gheall ar an athrú neamhspleách. Tugann sé seo an ráiteas tosaigh don chonclúid agus tugann sé deis do dhaltaí ansin a gcuid taighde a nascadh chun an patrún a mhíniú. (Lorgaím de ghnáth go n-úsáideann daltaí príomhfhoclóir anseo freisin, mar shampla ardchlár, méadú, laghdú, géar, comhréireach go díreach, comhréireach go hindíreach srl).
Cé go gcuirtear go leor leibhéil foghlama i bhfeidhm sna measúnuithe rangbhunaithe, má bhíonn a fhios agat conas athróga a aithint agus a úsáid le linn fiosrúcháin, bíonn pointe tagartha coitianta i gcónaí i ngach céim. Téann daltaí i dtaithí ar a n-athróga i rith gach céime agus bíonn níos mó neamhspleáchas mar thoradh ar an eolas le linn chéimeanna an mhodha eolaíochta.